Maar hoe schrijf je nu over dromen? Recentelijk werd ik geconfronteerd met het belang van dromen (en ze herinneren) tijdens mijn 5-daagse stilte retraite [art: ‘Dezelfde, minder drukke wereld’]. Het boek neemt je praktisch mee naar dromenland, en het beantwoordt 3 vragen:

Waarom droom ik?
Wat zeggen mijn dromen over mij?
Hoe kunnen dromen me verder helpen?

Met verhalen waarom dezelfde dromen steeds terugkomen, dat emoties de oorzaak zijn, hoe we onze dromen kunnen manipuleren, enz …. Het kader is voor iedereen inspirerend: het zinloos te zoeken naar verklaringen waarom we dromen, maar Stefan Klein laat zien hoe dromen tot nieuwe inzichten kunnen leiden.

mijn notities

Dromen, de koninklijke weg naar het onbewuste – Sigmund Freud

Dromen geven ons inzicht in de manier waarop ons brein creëert wat wij als realiteit ervaren. Terwijl groeien onze vaardigheden en verandert ons brein. In onze slaap zijn we letterlijk aan het leren. Onze persoonlijkheid ontwikkelt, en daarom maken dromen ons niet alleen duidelijk wie we zijn – vooral wie we kunnen zijn.

Wanneer iemand als ‘dromer’ wordt betiteld, ligt daarin iets neerbuigends.

Zes uur per dag, ongeveer 20 extra jaren, is wat we dromend doorbrengen. Terwijl alles de volgende ochtend vergeten is doordat we 8u aan één stuk doorslapen.

Boeddhisten zien belevenissen tijdens slaap als ontdekkingsreis, waarin ware aard van het ‘ik’ zich openbaart. In 1628 was de nacht de beste leermeester vol pure, ongekunstelde gedachten van onze ziel weergaven. Nu kunnen we toezien hoe onze geest functioneert.

Iedereen droomt in zijn eigen wereld. Een droom is een ervaring in de slaap, buitenstaanders kunnen niet zien wat je op die moment ervaart.

Dromen kan getraind worden (tot zelfs droom manipulatie), zodat iedereen meer over zijn nachtelijke ervaringen te weten kan komen. Het is bijzonder effectief om mensen gericht uit bepaalde slaapfases te wekken.

Meeste bewustzijnssituaties worden gekenmerkt door een mix van waken en dromen.

Als we slapen komen toch prikkels via oog en oor binnen die signalen geven naar de grote hersenen.

DAGDROMEN

Tijdens de slaap ebben beelden en gevoelens weg. Overdag is dit onmogelijk omdat onze geest in wakkere toestand constant zoekt naar bezigheid.

Bij het inslapen neemt energie slechts 10% af, en in sommige gebieden neemt het zelfs toe.

Naarmate de ochtend nadert neemt de diepe slaap af, en in plaats daarvan eist de REM-slaap meer tijd op. Tijdens de REM verlamt het spierstelsel, beginnen ogen snel over en heen te bewegen achter de oogleden, en zwellen de genitaliën (penis en clitoris).

Ik zie, maar niet met mijn ogen. Die zienswijze heeft gevolgen. We menen immers dat een beeld iets heel anders is dan een waarneming: het beeld ontstaat in ons hoofd, terwijl we de waarneming voor een reproductie van de buitenwereld houden. Daarom lijkt dromen onwerkelijk, terwijl alles wat we zien en horen, als werkelijkheid geaccepteerd wordt.

‘Vroeger’ en ‘later’ hebben betekenis overdag, maar dat is het hem juist, tijdens de droom heft het de tijd op. Plus, in dromen herkennen we beelden niet als beeld, maar als realiteit. We herkennen vaak geen gezichten noch stemmen, dit zou in wakkere toestand voor enorme verwarring zorgen.

Wij hebben een IK, maar wie zijn wij dan in onze dromen?

Het ‘droom-ik’ is sterker dan het ‘waak-ik’, en tegelijkertijd leeft het zwakker overdag. Dat zegt veel over het ‘waak-ik’!

Het verschil van wat we ‘s nachts en overdag beleven is kleiner dan we denken. Onze geest is in ‘wakkere’ toestand vaak allesbehalve helder, gelukkig (of juist niet) zijn we ons dat niet bewust.

ZO WERKT DAT CAPABELE BAASJE IN JE HOOFD

Het bewustzijn is slechts in schijn een samenhangende, door tijd en ruimte vloeiende stroom van afzonderlijke zintuigen, herinneringen, gevoelen en verlangens.

Wat ons in één enkele nacht overkomt, kun je vergelijken met het verwerken van wat we overdag in een hele week meemaken, met het ondernemen van minimaal één verre reis, het weer even kind zijn, het moeten doorstaan van een dwarslaesie en ook nog van diverse drugstrips. De intensiefste periode van het leven breekt aan als het licht uitgaat.

Zonder IK-beleving, zonder herinnering of wil zou het bewustzijn in spaarstand draaien.

Het brein is een machine die door de evolutie werd geprogrammeerd zodat we als organisme kunnen overleven (en voortplanten dus). Gevoelens ontstonden tijdens de evolutie. Daarom zitten driften als agressie en seksualiteit bij de mens ingebakken. Evenals honger en dorst werken ze buiten het bewustzijn – het grootste deel van het menselijke zieleleven functioneert automatisch.

Hitlijst van meest gerapporteerde dromen: achtervolging, seks, vallen en vergeefs proberen. Opvallend gaan ze alle 4 gepaard met gevoelens: angst, lust, schaamte en ergernis.

In werkelijkheid blijft de herkomst van onze gevoelens overdag verborgen. We construeren zelf een emotionele werkelijkheid – en houden daarna de omgeving voor onze gemoedstoestand verantwoordelijk.

Het limbische systeem in de REM-slaap is tijdens heftige dromen actiever dan overdag.

Het slapende brein is de TED-spreker/verteller, die bij elke gemoedstoestand een fantastisch verhaal weet te verzinnen. De stemming uit die droom nemen we mee de dag erna. (Met verkeerde been uit bed gestapt?) Omgekeerd kan natuurlijk ook. Trouwens een mooi boek/film voor het slapengaan is voldoende om aangenamere gevoelens te ervaren ‘s nachts.

We keren vaak terug in de tijd, de fase waar we (tss 10 en 30ste levensjaar) voor het eerste liefde, vriendschap, succes en teleurstelling ervaren.

De droom vindt zijn verklaring in het heden. Daarom is het zinloos om achter deze nachtelijke beelden een symbolische betekenis te zoeken. Het is eerder zo dat een angst van nu – zoals extreme nervositeit voor te windsurfen – op zoek is gegaan naar herinneringsbeelden die daarbij passen.

Dromen hebben betekenis. Maar die begrijpen we alleen als we ze over een langere periode bezien, en we geduld hebben.

Onze slaap is een trainingsveld voor onze zombies – de automatische routines (ANT= automatic negative thoughts).

‘s Nachts of zelfs al bij een middagdutje na het oefenen, worden namelijk de verbindingen sterker tussen de hersencellen in de centra waar beweging wordt gestuurd. Intelligentie en ijver moeten we niet overschatten: een goede student is er eentje die goed slaapt.

Antidepressiva (MAO-remmers) hebben als bijwerking dat ze de REM-slaap volledig onderdrukken, dus de slaapfase met de heftigste dromen die onze zombies trainen.

Terwijl de diepe-slaap dromen alleen gaan over wat we hebben meegemaakt, brengt de intensieve dromen van de REM-slaap een verband aan tussen deze echte gebeurtenissen en al onze overige kennis.

Terwijl ons lichaam rust, nemen onze vaardigheden toe, beklijft onze herinnering, en verandert onze persoonlijkheid.

Het geheugen is een herkauwer!

Alleen door geleidelijk te leren, kunnen we belangrijk van onbelangrijk onderscheiden en dit een plaats geven in onze herinnering. (net als dat bouwwerk dat te snel gebouwd wordt, niet stabiel is en instort)

NACHTMERRIES

Terugkerende realistische dromen wijzen op een posttraumatische stressstoornis. Zo’n hardnekkige psychische aandoening kan voorkomen bij mensen die een vreselijk gevaar hebben overleefd of getuige waren van een ramp.

Hoe realistischer de taferelen, hoe groter de kans dat de psychische wonden niet zijn geheeld; wanneer zo’n situatie langere tijd aanhoudt, is behandeling noodzakelijk. Moeilijk te begrijpen dromen vol sterke gevoelens stemmen juist hoopvol: ze geven aan dat de geest geneest.

Angstdromen tijdens de eerste helft van nacht hebben geen reden tot ‘paniek’, nare droomervaring tijdens ochtenduren bepalen vaak het humeur voor de rest van de dag. Bovendien, als die angstdromen in de vroege ochtend blijven voortduren, is dit een aanwijzing voor chronische stress – de voedingsbodem voor depressie.

HOE WE DROMEN KUNNEN STUREN – LUCIDE

Bij lucide dromen nemen helderheid en intensiteit toe. Nooit tevoren straalden de zee, de lucht, de bomen zulke betoverende schoonheid uit; nooit voelde ik me zo goed, zo helder van hoofd en zo vrij – Hugh Callaway

Een lucide toestand onderscheidt zich niet per se door intenser beleven; eerder geldt dat we ineens beseffen hoe opmerkelijk het is wat we ervaren.

In lucide droom is alles werkelijkheid, is geen tegenstelling, maar absoluut ervaren zekerheid. De lucide dromer verkeert in specifieke situatie dat hij – zonder de buitenwereld ziet – kan ervaren uit 2 verschillende bewustzijnssituaties.

De tegenstrijdigheid van droom- en waakwereld maakt een eind aan elk naïef realisme. We kunnen niet blijven geloven dat de werkelijkheid gewoon is zoals we haar ervaren. Het is eerder andersom: wat we op dit moment ervaren, kan alleen maar een beeld van de werkelijkheid zijn. In wakkere toestand kunnen we pas een beeld vormen van de wereld als we het waargenomen hebben. Bij lucide toestand is ons inzicht direct, plotseling intuïtief begrijpen van de werkelijkheid – satori in zenboeddhisme.

Vrijwel altijd begint een lucide droom met het besef dat er iets niet in orde is.

Een effectieve manier om lucide dromen op te roepen is door overdag het bewustzijn voor zonderlinge zaken aan te scherpen.

Lucide dromen, een goed werkend virtueel trainingsveld

Experiment met 800 topatleten toont dat 1 op de 4 regelmatig lucide droomt; ze gebruiken het om hun prestaties te vergroten.

Hiermee is het voor het eerst gelukt om mensen welbewust naar het grensgebied te leiden waar wakker verstand zich verbindt met de grenzeloze vindingrijkheid van een droom. Dat succes belooft niet alleen nieuwe trainingsmethoden of effectievere psychotherapie op te leveren, maar zou ook onvermoede creatieve krachten in de mens kunnen vrijmaken. Gaan we nog tv-kijken, naar de film of reizen, als we de mogelijkheid hebben om onszelf in onze slaap met één druk op de knop elke gewenste ervaring te bezorgen?

Hoe meer slaap achter de rug, des te langer de REM-fases met heftige dromen. Op zulke momenten zijn de omstandigheden binnen ons brein optimaal voor ‘t genereren van ideeën. Een ongewoon grote hoeveelheid acetylcholine circuleert door het hoofd, terwijl er maar weinig noradrenaline wordt aangemaakt; dit chemische milieu zorgt ervoor dat de drempel om vrije associaties te maken verlaagd: waardoor we gemakkelijker nieuwe beelden oproepen.

Hoe eerder we een probleem kunnen inbeelden, des te groter de kans dat onze droom een oplossing biedt.

De slaap is geen rustpauze, maar een opeenvolging van heel verschillende situaties, waarin ons brein de sporen van het verleden ordent, zich op komende taken voorbereidt en inzicht verkrijgt. Zonder het bestaan van dromen zouden we niet kunnen functioneren.

Mensen zijn flexibel en creatief, omdat wij, anders dan een computer, een gevoelswereld hebben: we beelden on in hoe wijzelf en onze omgeving functioneren. Uit al die innerlijke beelden, gedachten en gevoelens creëren we voor onszelf een theorie over de wereld. We hebben die nodig om onze zintuiglijke indrukken toe interpreteren. Als we geen binnenwereld hadden, zouden we de weg in de buitenwereld kwijtraken. Die binnenwereld is een simulatie. Hij ontstaat vooral wanneer we slapen!

Veel mensen tegenwoordig beseffen niet dat ze elke nacht dromen. Ieder gezond mens droomt echter elke nacht, in elke slaapfase; alleen blijft het merendeel van deze ervaringen niet in ons geheugen hangen. Maar gelukkig kunnen onze vaardigheid in het herinneren van dromen trainen. Verbazend veel valt al te bereiken door alleen maar belangstelling voor onze dromen hebben. En nog meer door ons bij het inslapen voor te nemen om op het nachtelijke gebeuren attent te zijn – priming.

Niet meteen interpreteren, enkel herinneren wat was – trefwoorden noteren.

Dromen zijn een natuurlijke vorm van psychotherapie die ons helpen om pijnlijke ervaringen te verwerken. Dromen genezen ons, ze inspireren ons, ze helpen ons ons eigen geestesleven beter te begrijpen. En toch zou het verkeerd zijn ze eerst en vooral vanuit het oogpunt van nut te bezien.

Nog verleidelijker dan het oogsten is dus het ontdekken van dromen. Ons waakzame leven waar we zo’n hoge dunk van hebben, lijkt in werkelijkheid slechts op het salon binnen in een huis, terwijl de rest van de villa niet of nauwelijks opvalt – in de schaduw ligt.

We zijn wat we dromen!

[maxbutton id=”3″]